Mardin’in Dargeçit ilçesine bağlı Ilısu Mahallesi’nde sınırları içerisinde bulunan Boncuklu Tarla Ören Yeri’nde devam eden kazılarda tapınak benzeri yapılara ulaşıldı. Keşfedilen bu alanın Şanlıurfa’daki 12 bin yıllık Göbeklitepe ile yaşıt olduğu ortaya çıktı.
Kazı çalışmalarında bulunan buluntuların dünya arkeolojik tarihi acısından çok önemli olduğunu söyleyen Mardin Müze Müdürü Mehmet Deniz, kazı alanında yapılacak düzenlemelerle keşfedilen alanın önümüzdeki süreçte ziyarete açmayı hedeflediklerini söyledi.
“Dünya arkeolojisine büyük bir buluntu olarak tarihe geçecektir”
Kazı çalışmalarında milattan önce 12 binli yıllara ait buluntulara rastladıklarını anlatan Deniz, şöyle konuştu:
“Göbeklitepe ile ciddi benzerlikler taşıyan özel bir yapının keşfedilmesi, dünya arkeolojik tarihi açısından çok önemli olduğu gibi, bizleri de çok heyecanlandırdı. 2012, 2017 ve 2019 yılında yapılan kazı çalışmaları, toplamda 35 yerde, yaklaşık 3 bin metrekarelik alanda gerçekleştirildi. Şu ana kadar yapılan kazılarda, M.Ö. 12 binli yıllara ait buluntulara rastladık. Bunlardan en önemlisi Göbeklitepe’de rastlanan ‘T’ biçimli dikilitaşlara benzer, tapınak olarak kullanıldığı düşünülen yapılar. Yani Göbeklitepe’ye benziyor. Şanlıurfa çevresindeki yerleşimlerde rastlanılan bu yapıtlardan bu bölgede başka yerlerde olması da zaten normaldi. Biz zaten bunun bekliyorduk. Eğer bu çalışma devam ederse tapınağa ait kompleks de ortaya çıkacaktır. Bizim için gurur vericidir ve bu dünya arkeolojisine büyük bir buluntu olarak tarihe geçecektir.” dedi.
“Boncuklu Tarla neolitik dönem açısından önemli bir yere sahip”
Kazıların bilimsel danışmanlığını yürüten Mardin Artuklu Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Ergül Kodaş ise Boncuklu tarlanın çok önemli olduğunu söyledi.
Geç Epipaleolitik Dönem’den Geç Çanak Çömleksiz Neolitik A, Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ’ın ilk evrelerine kadar geçen süreci içeren 6 ayrı tabaka tespit edildiğini söyleyen Kodaş, tespit edilen özel yapının uzun yıllar iskân görmüş nadir yerleşim yerlerinden bir tanesi olduğunu belirtti.
Boncuklu tarlada bulunan yapının Göbeklitepe’de olduğu gibi stelleri olduğunu kaydeden Kodaş, yuvarlak planlı evlerin yer aldığı yerleşim yerinin ortasında bulunan özel yapının, 80 metrekare büyüklüğünde ve dört adet T biçimli dikilitaşa sahip olduğunu aktardı.
Geçmişte birçok medeniyete ev sahipliği yapan Mardin’in, Neolitik dönem açısından da önemli bir yere sahip olduğuna dikkat çeken Kodaş, şunları söyledi:
“Boncuklu Tarla yerleşiminin doğu alanında 2017 yılında yapılan kazı çalışmalarında tespit edilen köşeleri yuvarlatılmış konutlar ve konutların merkezinde bulunan ve birçok yayında ‘Tapınak’ olarak ifade edilen özel bir yapı tespit edilmiştir. Özellikle şu an bilmiyoruz ama Göbeklitepe benzeri bir bina Boncuklu tarlada ortaya çıkartılmış, açığa çıkartılmış oldu. 2019 kazı sezonunda ise söz konusu yapıların kazı çalışmaları tamamlanmış ve merkezde bulunan yapının özel bir yapı olduğu anlaşılmıştır. Birçok yayında ‘tapınak’ olarak geçiyor ama özel bir bina, kamu binası gibi birçok özel isimle isimlendirilebiliyor. Göbeklitepe’de olduğu gibi stelleri olan bir binadır. Bina içerisinde 4 adet taş dikme tespit edilmiştir. Binanın kuzeydoğu yönünde iki ve güneybatı yönünde ise 3 adet niş tespit edilmiştir. Yapılan kazılar esnasında binanın inşası için alanın yaklaşık 2 metre derinliğinde kazıldığı ve binanın bu çukur içerisine inşa edildiği görülmektedir. Duvarları yassı doğal taşlar ve çamur harç ile inşa edilen binanın merkezinde simetrik bir şekilde bulunan dikmelerin aynı zamanda çatıyı taşıyan kolon görevi gördüğü de anlaşılmaktadır.”
